Żółtaczka noworodkowa

Żółtaczka noworodkowa i jej występowanie w pierwszych dniach życia noworodka często przysparza problemów i zmartwień w opiece nad dzieckiem. Poniższy wpis ma na celu przybliżenie Wam czym jest żółtaczka noworodkowa i jakie jest postępowanie w przypadku jej wystąpienia.

Czym jest żółtaczka noworodkowa?

Żółtaczka noworodkowa, zwana żółtaczką fizjologiczną, charakteryzuje się żółtawym zabarwieniem skóry, białek oczu i błon śluzowych. Pojawia się ona na skutek nagromadzenia żółtego barwnika (bilirubiny), który powstaje z rozpadu hemoglobiny. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że żółtaczka pojawia się wtedy, gdy:

• nagle rozpada się dużo czerwonych krwinek i hemoglobiny,
• dochodzi do zaburzenia czynności wątroby albo dróg żółciowych.

Żółtaczka fizjologiczna jest odzwierciedleniem procesów adaptacyjnych wątroby, przewodu pokarmowego i krwinek czerwonych noworodka do życia poza macicą. Pamiętajcie, że żółtaczka fizjologiczna nigdy nie występuje w pierwszej dobie życia i nie może jej towarzyszyć zwiększenie stężenia bilirubiny bezpośredniej.

Podstawą zdiagnozowania żółtaczki fizjologicznej jest stężenie bilirubiny pośredniej we krwi noworodków donoszonych.

Cechy żółtaczki fizjologicznej:

• rozpoczyna się w 2. – 3. dobie życia (dokładnie po 36 h od porodu),
• ustępuje samoistnie do 10. dnia życia,
• stężenie bilirubiny nie przekracza górnej granicy normy dla wieku dziecka.

Większość zdrowych, urodzonych o czasie noworodków właśnie w 2. – 3. dobie po porodzie charakteryzuje się zwiększonym zażółceniem skóry, a u 30% z nich widoczne jest wyraźne zażółcenie. Dzieje się tak dlatego, że w życiu prenatalnym dziecko potrzebuje znacznie więcej krwinek czerwonych niż po urodzeniu. Różni się także rodzaj hemoglobiny, które jest w nich zawarty. Po porodzie rozpada się wiele erytrocytów i dochodzi do wymiany rodzaju hemoglobiny i dlatego w tak krótkim czasie powstaje tak dużo żółtego barwnika, a niedojrzała wątroba dziecka nie potrafi go wydalić. Tak wygląda główna przyczyna żółtaczki fizjologicznej.

Żółtaczka fizjologiczna noworodków ustępuje sama i nie wymaga leczenia.

Żółtaczka noworodkowa a karmienie piersią

Przede wszystkim – karmić dziecko piersią! Karmień powinno być dużo – minimum 8. – 12. na dobę. Jedną z przyczyn żółtaczki noworodkowej jest niewystarczająca ilość kalorii spożywanych przez dziecko lub jego odwodnienie, a częste karmienia zmniejszają ryzyko wystąpienia takiej sytuacji/

Jedną z przyczyn nasilonej żółtaczki noworodków jest niewystarczająca ilość kalorii spożywanych przez dziecko i/lub odwodnienie, dlatego częstsze karmienia piersią zmniejszają ryzyko wystąpienia takiego problemu.

Jeśli karmisz piersią, nie podawaj swojemu dziecku do picia wody ani roztworu glukozy!

Nie zmniejszy to stężenia bilirubiny ani nie zapobiegnie żółtaczce, będzie natomiast prowadziło do zmniejszenia kaloryczności przyjmowanego pokarmu.

Żółtaczka wczesna

Dotyczy ona noworodków karmionych piersią, pojawia się w pierwszych dobach  życia. Największe stężenie przypada na 3. – 5. dzień po porodzie. 

Przyczyny:

• niedostateczna ilość pokarmu,
• opóźnione wydalanie smółki,
• późniejsza kolonizacja układu pokarmowego.

Możecie zaobserwować zmniejszenie masy ciała i cechy odwodnienia.

Żółtaczka późna

Ta żółtaczka dotyczy także dzieci karmionych piersią. Rozpoznawana jest po 7. dobie życia i może utrzymywać się nawet 4 do 12 tygodni. Dzieci z późną żółtaczką mają dobre łaknienie i prawidłowo przybierają na masie. Nasilona żółtaczka pokarmu kobiecego (późna) występuje stosunkowo rzadko.

Przez lata stosowano tzw. test karencji – czyli czasowe zaprzestanie karmienia piersią przez okres 12 – 24 – 48 godzin. Miał on na celu potwierdzenie występowania żółtaczki, jeśli można było zaobserwować zmniejszenie bilirubiny o około 2mg/dl w stosunku do wartości wyjściowych w ciągu 12 godzin. OBECNIE TEST KARENCJI NIE JEST POLECANY.  Ryzyko wystąpienia komplikacji laktacyjnych przewyższa korzyści terapeutyczne.

Ważnym elementem terapii jest właśnie częste karmienie piersią lub mlekiem kobiecym. Możecie napotkać trudności ze strony dzieci związane ze zwiększoną sennością noworodka i jego mniejszą aktywnością. Noworodki, które są odwodnione wymagają dokarmienia lub dożylnej podaży płynów. Dodatkowe płyny należy podawać tylko odwodnionemu noworodkowi lub niemowlęciu. Decyzje w tej kwestii podejmuje lekarz.

Zalecenia dotyczące postępowania z noworodkami z hiperbilirubinemią opublikowała Amerykańska Akademia Pedriatrii w 2004 r., natomiast sposób postępowania z dziećmi karmionymi piersią w przebiegu żółtaczki przedstawiono w postaci protokołu AMB w 2017 r.

Sposoby diagnozowania żółtaczki

Podstawową zasadą prawidłowego postępowania jest umiejętność zdiagnozowania i odróżnienia żółtaczki fizjologicznej czy związanej z karmieniem piersią od żółtaczki patologicznej. By wydać prawidłową diagnozę należy ocenić stopień nasilenia żółtaczki. Możliwe są poniższe sposoby:

• ocena fizyczna stopnia zażółcenia skóry,
• skorzystać ze schematu Kramera
• badanie bilirubinometrem (przezskórnie) lub badanie krwi

Żółtaczka noworodkowa – jak leczyć?

Podstawą postępowania terapeutycznego jest fototerapia. Polega ona na stosowaniu niebieskiego światła fluorescencyjnego lub halogenowego z góry (jak to najczęściej jest w szpitalu) z zastosowaniem specjalnych okularków ochronnych lub z dołu (jak jest to możliwe w warunkach domowych)  z zastosowaniem specjalnego kombinezonu – fibrooptycznej kołderki, tzw. biliblanketu. Ubieramy dziecko w kombinezon i kładziemy na silikonowej podkładce, co pozwala na maksymalne zmniejszenie odległości skóry od źródła światła i jednocześnie zapewnienie maksymalnej powierzchni fototerapii. Stosując naświetlania w domu możecie swobodnie karmić, pielęgnować dziecko i przebywać w komfortowych warunkach.

Jeśli potrzebujecie lampy do naświetlania do siebie do domu, możecie ją wypożyczyć u nas tu.

Poniższa tabela pomoże Wam w określeniu, kiedy konieczna, a kiedy zalecana jest fototerapia za pomocą lampy u donoszonych noworodków.

Źródła:

https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/prawidlowyrozwoj/rozwojfizyczny/52302,zoltaczka-noworodkow

https://abm.memberclicks.net/assets/DOCUMENTS/PROTOCOLS/22-jaundice-protocol-english.pdf

https://pediatrics.aappublications.org/content/pediatrics/114/1/297.full.pdf